گواتمالا
گواتمالا (به اسپانیایی: Guatemala) با نام رسمی جمهوری گواتمالا، کشوری در آمریکای مرکزی است. این کشور از شمال و غرب با مکزیک، از شمال شرقی با بلیز، از شرق با هندوراس و از جنوب شرقی با السالوادور همسایه است. از نظر هیدرولوژیکی از جنوب به اقیانوس آرام و از شمال شرق با خلیج هندوراس دسترسی دارد.
| اطلاعات کشور | |
|---|---|
| نام کامل: | جمهوری گواتمالا |
| شعار: | رشد آزاد و بارور |
| پایتخت: | گواتمالا سیتی |
| زبان(های) رسمی: | اسپانیایی |
| دین(ها): | مسیحیت 88% بدون دین 11% |
| حکومت: | جمهوری |
| مساحت: | 108,889 کیلومتر مربع (صد و پنجم) |
| جمعیت: | 17,980,803 (2023) (شصت و نهم) |
| شاخص توسعه انسانی: | 0.627 (صد و سی و پنجم) |
| واحد پول: | کوتزال (GTQ) |
| منطقه زمانی: | یوتی‌سی 6- |
| پیش‌شماره تلفنی: | 502+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶: | GT |
| دامنه سطح‌بالا: | gt. |
گواتمالا با جمعیتی حدود 17.6 میلیون نفر، پرجمعیت ترین کشور در آمریکای مرکزی و چهارمین کشور پرجمعیت در آمریکای شمالی است. پایتخت و بزرگترین شهر آن، گواتمالا سیتی، پرجمعیت ترین شهر آمریکای مرکزی است. مساحت این کشور ۱۰۸٬۸۹۰ کیلومتر مربع است.
قلمرو گواتمالای مدرن میزبان هسته تمدن مایا بود که در سراسر آمریکای میانه گسترش داشت. در قرن شانزدهم، بیشتر آن توسط امپراتوری اسپانیا فتح شد و به‌عنوان بخشی از نایب‌السلطنه اسپانیای جدید ضمیمه شد. گواتمالا در سال 1821 از اسپانیا و مکزیک استقلال یافت. از سال 1823 تا 1841، بخشی از جمهوری فدرال آمریکای مرکزی بود. در نیمه دوم قرن نوزدهم، گواتمالا از بی‌ثباتی و درگیری‌های داخلی رنج می‌برد.
از اوایل قرن بیستم، این کشور توسط یک سری دیکتاتور تحت حمایت ایالات متحده اداره می‌شد. در سال 1944، رهبر اقتدارگرا خورخه اوبیکو توسط یک کودتای نظامی طرفدار دمکراسی سرنگون شد و انقلابی یک دهه را آغاز کرد که منجر به اصلاحات اجتماعی و اقتصادی شد. در سال 1954، یک کودتای نظامی با حمایت ایالات متحده به انقلاب پایان داد و دیکتاتوری جدیدی را روی کار آورد. از سال 1960 تا 1996، گواتمالا شاهد یک جنگ داخلی خونین بین دولت مورد حمایت ایالات متحده و شورشیان چپ، از جمله نسل کشی جمعیت مایا توسط ارتش گواتمالا بود. سازمان ملل متحد بر سر یک توافق صلح مذاکره کرد که نتیجه آن رشد اقتصادی و انتخابات دموکراتیک متوالی بود.
فراوانی گواتمالا از اکوسیستم‌های بیولوژیکی مهم و منحصربه‌فرد شامل بسیاری از گونه‌های بومی می‌شود و به نام‌گذاری آمریکای میانه به‌عنوان کانون تنوع زیستی کمک می‌کند. اگرچه از نظر کالاهای صادراتی غنی است، اما حدود یک چهارم جمعیت (4.6 میلیون نفر) با ناامنی غذایی روبرو هستند. دیگر مسائل عمده موجود عبارتند از فقر، جنایت، فساد، قاچاق مواد مخدر و بی‌ثباتی مدنی.
جغرافیا
گواتمالا سرزمینی کوهستانی با تکه‌های کوچک بیابانی و تپه‌های شنی است. دو رشته‌کوه از غرب به شرق به گواتمالا وارد می‌شود و گواتمالا را به سه منطقه اصلی تقسیم می‌کند: ارتفاعات، جایی که کوه‌ها در آن قرار دارند. سواحل اقیانوس آرام، جنوب کوه‌ها و منطقه پتن در شمال کوه‌ها.
همه شهرهای بزرگ در ارتفاعات و مناطق ساحلی اقیانوس آرام واقع شده‌اند. در مقایسه با دیگر مناطق، پتن جمعیت کمی دارد. این سه منطقه از نظر آب و هوا، ارتفاع و چشم‌انداز متفاوت هستند و تضادهای چشمگیری را بین مناطق پست گرمسیری مرطوب و قله‌های مرتفع سردتر و خشک‌تر ایجاد می‌کنند. آتشفشان تاجومولکو با ارتفاع 4220 متر، مرتفع ترین‌نقطه در کشورهای آمریکای مرکزی است.
رودخانه‌ها در حوزه آبریز اقیانوس آرام کوتاه و کم‌عمق، در حوزه‌های آبریز دریای کارائیب و خلیج مکزیک بزرگتر و عمیق‌تر هستند. این رودخانه‌ها شامل رود پولوچیک و دولچه است که به دریاچه ایزابال می ریزد، رود موتاگوا، سارستون که مرز بلیز را تشکیل می دهد و رود اوسوماسینتا که مرز بین پتن و چیاپاس، مکزیک را تشکیل می‌دهد.