محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان متولد تاریخ 1 مهر 1319 در مشهد، خواننده و موسیقی‌دان ایرانی است.
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| نام(های): | محمدرضا شجریان، سیاوش بیدگانی (تا قبل از دههٔ ۱۳۵۰) |
| لقب(ها): | «استاد آواز ایران» و «خسروِ آواز ایران» |
| تاریخ تولد: | ۱ مهر ۱۳۱۹ |
| محل تولد: | مشهد |
| تاریخ فوت: | ۱۷ مهر ۱۳۹۹ (۸۰ سال) |
| علت مرگ: | سرطان کلیه |
| محل دفن: | آرامگاه فردوسی، توس، خراسان رضوی، ایران |
| ملیت: | ایرانی |
| تحصیلات: | دانش‌آموخته دانشسرای عالی |
| پیشه: | خواننده- موسیقی‌دان - آهنگساز - آموزگار |
| شروع فعالیت: | ۱۳۴۶ |
| پایان فعالیت: | ۱۳۹۴ |
| همسر(ها): | فرخنده گل‌افشان و کتایون خوانساری |
| فرزندان: | ۵ فرزند، از جمله همایون و مژگان |
وی یکی از برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین خوانندگان موسیقی سنتی ایرانی و به عنوان یکی از مهم‌ترین چهره‌های موسیقی ایران شناخته می‌شود و تأثیر زیادی بر موسیقی و فرهنگ ایرانی گذاشته است.
شجریان در کنار خوانندگی و به تدریس در مدرسه و آموزش آوازخوانی نیز مشغول بود.
زندگی شخصی
شجریان دو بار ازدواج کرد؛ همسر اول او فرخنده گل‌افشان و همسر دوم او کتایون خوانساری بود. از فرزندان او می‌توان به همایون شجریان و مژگان شجریان اشاره کرد که هر دو نیز در عرصه موسیقی فعالیت دارند.
زندگی و تحصیلات
شجریان در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد و در سنین کودکی به موسیقی علاقه‌مند شد. او آموزش‌های موسیقی خود را از اساتید برجسته‌ای چون اسماعیل مهرتاش، نورعلی برومند و عبدالله دوامی دریافت کرد. همچنین برای یادگیری سنتور نزد جلال اخباری و بعدها فرامرز پایور رفت. شجریان با داشتن چنین اساتید برجسته‌ای توانست در سبک موسیقی اصیل ایرانی گام‌های بلندی بردارد.
حرفه موسیقی
محمدرضا شجریان فعالیت حرفه‌ای خود را از دهه ۱۳۴۰ آغاز کرد و با همکاری هنرمندان بزرگی مانند محمدرضا لطفی، پرویز مشکاتیان و حسین علیزاده، فرامرز پایور، داریوش پیرنیاکان و سهراب پورناظری، آثار برجسته‌ای را خلق کرد.
شجریان در دهه‌های 1370 و 1380 با سبک خوانندگی متمایزش به شهرت رسید و به عنوان یکی از بزرگترین استادان موسیقی سنتی ایرانی شناخته شد.
شجریان همچنین در انتخاب شعر و اجرای موسیقی کلاسیک ایرانی مهارت زیادی داشت و آثار ماندگاری از خود به جای گذاشت. او علاوه بر خوانندگی، در زمینه آموزش موسیقی نیز فعالیت داشت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد.
آثار برجسته
برخی از آثار برجسته محمدرضا شجریان شامل موارد زیر می‌باشد:
| نام اثر | ترانه‌سرا | آهنگساز | سال انتشار |
| مرغ سحر | محمدتقی بهار | مرتضی نی‌داوود | 1354 - 1975 |
| ربنا | ناشناس | ناشناس | 1358 – 1980 |
| آستان جانان | حافظ | پرویز مشکاتیان | 1360 – 1982 |
| دود عود | حافظ | پرویز مشکاتیان | 1363 – 1985 |
| بیداد | حافظ | پرویز مشکاتیان | 1364 – 1985 |
| نوا، مرکب خوانی | حافظ | پرویز مشکاتیان | 1364 – 1986 |
| دلشدگان | سایه | حسین علیزاده | 1371 – 1992 |
| هم‌نوا با بم | حافظ | حسین علیزاده | 1382 – 2003 |
| مرغ خوش‌خوان | حافظ | پرویز مشکاتیان | 1383 – 2004 |
| بی‌تو به‌سر نمی شود | حافظ | پرویز مشکاتیان | 1385 – 2006 |
| طریق عشق | حافظ | پرویز مشکاتیان | 1395 – 2016 |
همکاری‌ها
- همکاری با پرویز مشکاتیان در آلبوم‌های "بیداد" و "دلشدگان"
- همکاری با محمدرضا لطفی در آلبوم "چاووش 6"
- همکاری با حسین علیزاده در آلبوم "نوا"
- همکاری با گروه چاووش
- همکاری با گروه شیدا
- همکاری با گروه عارف
- همکاری با گروه آوا
- همکاری با گروه شهناز
جوایز و افتخارات
شجریان جوایز و افتخارات بسیاری در طول دوران حرفه‌ای خود دریافت کرد. او در سال 1377 - 1999 توسط یونسکو به عنوان «گنجینهٔ ملی موسیقی ایران» شناخته شد و به او جایزه معتبر پیکاسو را اهدا کردند و در سال 1385 - 2006 جایزه ویژه‌ای مدال موتسارت یونسکو از طرف فرهنگستان هنر و ادبیات فرانسه دریافت کرد.
در سال 1396 - 2017، لس‌آنجلس تایمز او را "بزرگترین استاد زنده موسیقی کلاسیک ایرانی" نامید.
درگذشت
محمدرضا شجریان در تاریخ ۱۷ مهر ۱۳۹۹ بخاطر داشتن سرطان کلیه و پس از یک دوره طولانی بیماری در تهران درگذشت. او در توس، در کنار آرامگاه فردوسی، به خاک سپرده شد.